Санкт-Пецярбургская духоўная акадэмія

Санкт-Пецярбургская духоўная акадэмія (СПбДА)
Заснаваны	1797
Рэарганізаваны	1809
Тып	Духоўная навучальная ўстанова
Рэктар	Sylvan (Nikitin)[d]
Студэнты	Больш 900
Выкладчыкаў	100
Краіна	Расія
Размяшчэнне	Расія, Санкт-Пецярбург
Юрыдычны адрас	193167, Санкт-Пецярбург, набярэжная Абводнага канала, 17
Сайт	spbda.ru
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Санкт-Пецярбургская духоўная акадэмія (руск.: Санкт–Петербургская духовная академия, поўнае юрыдычная назва: Санкт-Пецярбургская духоўная акадэмія Рускай праваслаўнай царквы) — вышэйшая навучальная ўстанова Рускай праваслаўнай царквы, заснаваная ў Санкт-Пецярбургу ў 1797 годзе. У цяперашні час уяўляе сабой комплекс духоўна–навучальных устаноў, якія аб'ядноўваюцца ўмоўнай назвай Санкт-Пецярбургскія духоўныя школы.

Перыяд паасобнага існавання духоўна–навучальных устаноў

Санкт-Пецярбургская духоўная акадэмія

Установа

У 1721 годзе пры Аляксандра-Неўскім манастыры па распараджэнні архіепіскапа Наўгародскага Феадосія (Яноўскага) была заснаваная Славенская школа для навучання азбуцы, пісьму, Псалтыру, арыфметыцы, граматыцы і тлумачэнню евангельскіх асалодаў. У 1726 годзе яна была перайменаваная ў Славяна-грэка-лацінскую семінарыю з выкладаннем багаслоўя, філасофіі, рыторыкі, красамоўства, гісторыі, геаграфіі, старажытных і новых моў. Вучні набіраліся з розных саслоўяў. Колькасць іх складала да 100 чалавек. Славяна-грэка-лацінская семінарыя ў 1736 годзе была аб'яднаная з семінарыяй, якая дзейнічала ў доме епіскапа Феафана (Пракаповіча) на Карпаўцы. У 1761 годзе Свяцейшы Сінод падаў дазвол выпускнікам семінарыі на навучанне медыцыне за мяжой з выплатай ім падвойнага пенсіёну. Яны накіроўваліся ў Кембрыджскі і Оксфардскі ўніверсітэты (Англія), Гётынген (Германія). У 1788 годзе навучальная ўстанова была ператворана ў Галоўную семінарыю, куды пасылалі вучыцца лепшых выхаванцаў з многіх епархіяльных сэмінарыяў Расіі.

Аляксандра-Неўская лаўра

Старэйшыя класы Наўгародскай семінарыі таксама былі пераведзены ў Аляксандра-Неўскі манастыр, і лік выхаванцаў у Галоўнай семінарыі дасягнуў 200. У Галоўнай семінарыі былі ўведзеныя: царкоўная гісторыя, механіка, натуральная гісторыя, а таксама быў адкрыты клас матэматыкі і вопытнай фізікі. Лепшыя са старшакласнікаў (яны называліся студэнтамі) прызначаліся лектарамі ў ніжэйшых класах. У 1797 годзе адначасова з перайменаваннем Свята–Траецкага Аляксандра-Неўскага манастыра ў Аляксандра-Неўскую лаўру Аляксандра-Неўская Галоўная семінарыя была ператворана ў Аляксандра-Неўскую акадэмію. У найвышэйшым загадзе імператара Паўла I ад 18 (31) снежня 1797 года было адзначана:

Аляксандра-Неўская лаўра ў 1780–ых гг.

«Признали Мы за благо следующее распоряжение: как просвещение и благонравие духовного чина способствует просвещению и утверждению добрых нравов и в мирских, повелеваем кроме бывших доныне Духовных академий в Москве и Киеве, учредить такие Духовные академии в Санкт–Петербурге при Александро–Невском монастыре, и в Казани, вместо находящихся там семинарий, снабдя их всем, соответствующим званию и для преподавания потребным».

У Духоўных акадэміях, акрамя агульных семінарскіх курсаў, пастанавілі выкладаць поўную сістэму філасофіі і багаслоўя, вышэйшае красамоўства, фізіку і мовы: лацінскую, старажытнагабрэйскую, грэцкую, нямецкую і французскую. Выпускнікі Духоўнай акадэміі размяркоўваліся настаўнікамі ў Духоўныя семінарыі і вучылішчы, на царкоўна–прыходскае служэнне, святарамі пры рускіх замежных місіях і амбасадах. Шмат хто працягваў сваё навучанне ў свецкіх навучальных установах. Лепшыя студэнты заставаліся выкладчыкамі акадэміі ніжэйшых класаў. На 1808 год у акадэміі лічылася 277 выхаванцаў.

Рэфармаваная акадэмія

Згодна ўсеагульнай рэформы духоўнай адукацыі ў пачатку 1809 года Аляксандра-Неўская акадэмія была падзеленая на тры навучальныя ўстановы, якія працягвалі размяшчацца ў Аляксандра-Неўскай лаўры:

• Санкт-Пецярбургскую духоўную акадэмію (вышэйшая школа);
• Санкт-Пецярбургскую духоўную семінарыю (сярэдняя школа);
• Аляксандра-Неўскае духоўнае вучылішча (ніжэйшая школа).

Акадэмія і семінарыя займалі Фёдараўскі і Паўднёвы карпусы Лаўры. Пасля распрацоўкі і прыняцця Статута 17 лютага (1 сакавіка) 1809 года адбылося ўрачыстае адкрыццё Санкт-Пецярбургскай духоўнай акадэміі. Былі ўведзеныя вучоныя ступені доктара, магістра і кандыдата багаслоўя. Першы выпуск рэфармаванай Духоўнай акадэміі быў здзейснены ў 1814 годзе. 12 з 78 выпускнікоў адразу ж папоўнілі прафесарска–выкладчыцкую карпарацыю. Пашырэнне і рэформа Духоўнай акадэміі запатрабавалі асобнага будынка. 10 (22) чэрвеня 1817 года мітрапаліт Амброзій асвяціў закладку акадэмічнага корпуса. Яго пабудавалі ў 1817—1821 гадах на казённыя сродкі на тэрыторыі Лаўры, на поўдзень ад Фёдараўскага корпусу. З 1821 года Акадэмія стала выдаваць часопіс «Христианское чтение», які, як правіла, утрымліваў пераклад на рускую мову твораў айцоў царквы, артыкулы з развагамі пра хрысціянскую рэлігіі наогул, па тлумачэнню праваслаўнага веравучэння, царкоўнага красамоўства, царкоўнай гісторыі, з павучальных разважанняў і хрысціянскай бібліяграфіяй. З 1847 года пачалася перакладчыцкая дзейнасць. Былі перакладзеныя: гутаркі Іаана Златавуста, гістарычныя сачыненні Яўсевія Памфіла, Сакрата Схаластыка, Сазамена, Феадарыта, Эвагрыя Схаластыка, Феадора чытальніка і Філасторгія; сачыненне пра царкоўную іерархію, што прыпісваецца Дзіянісію Арэапагіту, сачыненні Сафронія, Германа, Максіма Спавяданніка, Феадора Студыта, Сымона Салунскага, Марка Эфескага, Мікалая Кавасілы і Паісія. Былі ажыццёўлены пераклады твораў візантыйскіх гісторыкаў: Мікіты Ханіата, Георгія Пахімера, Нікіфара Рыгоры, летапіс Георгія Акрапаліта; таксама старажытныя літургіі ўсходнія і заходнія.

Акадэмія таксама прымала ўдзел у перакладзе Святога пісьма на рускую мову. Пераклад Бібліі быў даручаны Санкт-Пецярбургскай, Маскоўскай, Кіеўскай і Казанскай духоўным акадэміям. Знакаміты прафесар акадэміі протаіерэй Герасім Паўскі і вядомы місіянер архімандрыт Макарый (Глухароў) пачалі грандыёзную работу па навуковаму перакладу Бібліі на рускую мову. Праца праходзіла пад кіраўніцтвам свц. Філарэта (Драздова). Агульную рэдакцыю ажыццяўляў прафесар грэцкай мовы Санкт-Пецярбургскай акадэміі Е.І. Лавягин. Разгляд тэкстаў выраблялі мітрапаліт Маскоўскі Філарэт і Свяцейшы Сінод. Новы Запавет на рускай мове выйшаў у 1863 годзе.

«Церковный вестник». № 52. 1899 год

З 40–х гадоў XIX стагоддзя акадэмія пачынае набіраць студэнтаў з Памесных Праваслаўных Цэркваў: з Балгарыі, Грэцыі, Грузіі, Румыніі, Сербіі. Сярод іх — услаўленыя Сербскай Праваслаўнай Царквой багаслоў прападобны Іўсцін (Паповіч) і свяціцель Мікалай (Веляміравіч), будучы Патрыярх Сербскі Варнава (Росіч).

У 1858 годзе ў Акадэмію паступілі дзве бібліятэкі рукапісаў: наўгародскага Сафійскага сабора і Кірылава манастыра. З 1875 года пачаў выдавацца пры Акадэміі часопіс — «Церковный вестник». У 1879 годзе была створаная калекцыя прадметаў царкоўных старажытнасцей.

Наступны этап у гісторыі духоўнай акадэміі пачаўся з увядзення новага Статута 1884 года. Ён быў распрацаваны пры ўдзеле обер–пракурора Сінода К.П. Пабеданосцава і ўведзены ў акадэміі пры рэктары (1883—1887) епіскапу Арсеню (Бранцаў). Новы статут ўзмацніў кантроль кіруючага архірэя, рэктара і інспектара над акадэмічнымі справамі, прыслабіў паўнамоцтвы Савета і Праўлення акадэміі. Тры аддзяленні, што існавалі да гэтага ў акадэміях былі скасаваныя, паколькі была пастаўленая мэта — даваць поўную багаслоўскую адукацыю. Ўзровень навуковай падрыхтоўкі выпускнікоў пачаў няўхільна зніжацца, а разам з ім і прэстыжнасць духоўнай адукацыі. Увядзенне новага статута пасля стала адной з асноўных прычын удзелу студэнтаў духоўных школ у рэвалюцыйным руху.

Акадэмія ў пачатку ХХ ст.

Падзеі рускай рэвалюцыі 1905—1907 гадоў не лепшым чынам адбіліся на навучальным працэсе ў сталічных Духоўных школах, перыядычна адбываліся забастоўкі іх выхаванцаў. У пачатку 1908 года епіскап Сергій (Ціхаміраў) быў вымушаны напісаць Санкт-Пецярбургскага мітрапаліту данясенне аб удзеле навучэнцаў Акадэміі ў студэнцкіх сходках. У 1910 годзе быў прыняты зацверджаны 2 красавіка імператарам Мікалаем II новы статут Духоўных акадэмій, які стаў пэўным кампрамісам паміж статутамі 1869 і 1884 гадоў. У новым статуце паказвалася, што Акадэміі - зачыненыя пастырскія школы, падначаленыя Свяцейшаму Сіноду, які кіруе імі і кантралюе іх праз епархіяльнага архірэя і рэктара. Правы апошняга значна пашыраліся. Цяпер у Акадэміі належала мець 9 ардынарных прафесараў, 10 экстраардынарных, 10 дацэнтаў і 3 лектара - усяго 32 выкладчыка і рэктар; тэрмін службы абмяжоўваўся 30 гадамі. У дачыненні да арганізацыі навучальнага працэсу дапушчалася ў парадку спецыялізацыі вылучэнне груп прадметаў (акрамя агульнаабавязковых), заняткі якімі падаваліся на выбар студэнтам; таксама павялічвалася колькасць кафедраў. Статут дапрацоўваўся і ў наступным 1911 годзе, калі была яшчэ больш павялічана ўлада рэктара: ён атрымаў права адбіраць і выключаць кандыдатаў у выкладчыкі, прадстаўленых акадэмічным Саветам, палова якога павінна была складацца ў святым сане.

У 1913—1917 гадах Духоўная акадэмія насіла назву «Імператарскай».

Пераемнікі Акадэміі ў 1920–я гады

У 1918 годзе Петраградская духоўная акадэмія была зачынена. Прадаўжальнікам традыцый Санк–Пецярбургскай духоўнай акадэміі некаторы час быў Петраградскі багаслоўскі інстытут (1920—1923 гады), які спыніў сваё існаванне, так як да сярэдзіны 1920–х гадоў амаль усё царкоўнае жыццё ў Петраградзе апынулася пад кантролем абнаўленчага епархіяльнага ўпраўлення. У 1925—1928 гадах у Ленінградзе дзейнічалі Вышэйшыя багаслоўскія курсы, якія спынілі сваё існаванне ў сувязі з новай хваляй ганенняў на рэлігію і Царкву ў СССР.

Санкт-Пецярбургская духоўная семінарыя

Санкт-Пецярбургская духоўная семінарыя, як сярэдняя духоўна–навучальная ўстанова, была арганізаваная 1 сакавіка 1809 года. У 1841 годзе семінарыя пераводзіцца за сцены Лаўры ў спецыяльна пабудаваны на казённыя сродкі будынак, у якім месціцца і дагэтуль. У 1886—1887 гадах па цэнтры семінарскага будынка з боку двара была зробленая трохпавярховая прыбудова, куды перамясцілі царкву апостала і евангеліста Іаана Багаслова і асвяцілі яе ў 1888 годзе. Семінарыя была зачыненая ў 1918 годзе. З 1926 года ў будынку размяшчаўся, спачатку, Паўночны факультэт Ленінградскага ўсходняга інстытута, папярэднікам якога было Паўночнае аддзяленне рабфака Ленінградскага ўніверсітэта (з 1927 года названы Паўночным факультэтам). Пазней, з 1930 года Паўночны факультэт быў вылучаны ў самастойную навукова–педагагічную ўстанову Інстытут народаў Поўначы, расфармаваны ў 1941 годзе. У час Вялікай Айчыннай вайны ў памяшканнях семінарыі працаваў шпіталь, а ва ўсходняе (правае) крыло будынка трапіла авіябомба.

Адзіныя Санкт-Пецярбургскія духоўныя школы

Пасля выбрання Патрыярха Сергія і сустрэчы яго і мітрапалітаў Алексія (Сіманскі) і Мікалая (Ярушэвіч) з Іосіфам Сталіным 4 верасня 1943 года становішча Царквы змянілася ў лепшы бок. Архіепіскап Рыгор (Чукаў) падрыхтаваў даклад «Аб арганізацыі багаслоўскіх школ». На аснове гэтага дакладу Свяцейшы Сінод выпрацаваў «Палажэнне аб акадэміях і семінарыях». У лістападзе 1945 года ў Ленінградзе адкрыліся Багаслоўска–пастырскія курсы. Яны размясціліся на верхнім паверсе заходняга (не разбуранага авіябомбай) крыла будынка былой Петраградскай духоўнай семінарыі. Ленінградская духоўная акадэмія была заснавана 1 верасня 1946 года ўказам Свяцейшага Патрыярха Маскоўскага і ўсяе Русі Алексія I, а Ленінградская духоўная семінарыя перафарміравана яго ж указам з Багаслоўскую–пастырскіх курсаў, якія працавалі ў Ленінградзе ў 1945—1946 навучальным годзе. Урачыстае адкрыццё Ленінградскай духоўнай акадэміі адбылося 14 кастрычніка 1946 года ў дзень Пакрова Прасвятой Багародзіцы ў прысутнасці Патрыярха Алексія I. Да гэтага часу быў адрамантаваны царкоўны флігель і асвечаны дамавы храм (былы семінарскі). Была прынятая сістэма двухступеністай духоўнай адукацыі — сярэдняй і вышэйшай. Сярэдняя школа — духоўная семінарыя, вышэйшая — духоўная акадэмія. Тэрмін навучання ў кожнай з гэтых школ быў роўны 4 гадам. Такім чынам, поўны цыкл багаслоўскай адукацыі быў разлічаны на 8 гадоў. У першы год пасля свайго аднаўлення выкладчыцкую карпарацыю адзінай духоўнай навучальнай установы ў Ленінградзе складалі 3 прафесара, 5 дацэнтаў і 3 выкладчыка. Супрацоўнікаў было 21 чалавек. У семінарыі і акадэміі ўсяго студэнтаў было 74 чалавекі. Першым рэктарам Ленінградскай духоўнай акадэміі і семінарыі (ЛДАіС) быў протаіерэй Іаан Якаўлевіч Богаяўленскі. У 1947—1950 гады на царкоўныя сродкі былі праведзены маштабныя будаўніча–аднаўленчыя работы ў разбуранай авіябомбай частцы будынка. Мітрапаліт Уладзімір (Катляроў), які вучыўся ў Ленінградскай духоўнай акадэміі ў 1950–я гады, характарызаваў яе як лепшую духоўную школу ў СССР:

«У Маскоўскай Духоўнай Акадэміі адбіваўся ўплыў манастыра і назіралася паказная пабожнасць, а тут была здаровая абстаноўка. Там не дазвалялі выходзіць у горад ... А тут вы скончылі заняткі, паабедалі, пайшлі ўсе ў горад: хто ў бібліятэку, хто ў тэатр, хто ў краму, хто ў кіно, і да 18.00 збіраліся на вячэрнія заняткі. <...> Становішча было здаровым, не было "захапленняў", што мне падабалася. Леў Мікалаевіч (Парыйскі) патрабаваў, але патрабаваў па форме, далей ніколі не дазваляў сабе ўрывацца. Бацька рэктар Сперанскі быў наогул выдатны чалавек, па–бацькоўску добры. Так што тут абстаноўка была другая ... Міхаіл Філарэтавіч Русакоў арганізоўваў паездкі па музеях, вадзіў нас на Рэквіем ў Капэлу. Мы маглі пайсці ў тэатр, толькі трэба было ўзгадніць з інспектарам, каб ведалі, куды ты сышоў. <...> Культура ў Ленінградзе была значна вышэй, народ быў сапраўды сталічны, была адмысловая інтэлігентнасць, якой на Русі нам не хапала».

У 1961 годзе, у разгар хрушчоўскіх ганенняў на царкву, паўстала пытанне пра закрыццё Ленінградскай Духоўнай Акадэміі і Семінарыі. У 1961 годзе ў семінарыю змаглі паступіць толькі 8 чалавек, хоць было пададзена 33 прашэнні аб прыёме. Таму з 1962 года ў Акадэміі было больш навучэнцаў, чым у семінарыі. Так у справаздачна–інфармацыйным дакладзе Ленінградскага ўпаўнаважанага І.В. Чарнова ў Савет па справах Рускай праваслаўнай царквы ад 24 лютага 1961 г. адмечана:

«В настоящем отчете считаю так же необходимым поставить вопрос о ликвидации функционирующих в Ленинграде духовных учебных заведений: семинарии и академии… семинария и академия расположены в центре города (Обводный канал, дом № 7). Одно это обстоятельство говорит за то, что не целесообразно иметь рассадники религиозного мракобесия в Ленинграде, городе передовой советской науки и культуры…».

Актыўныя меры па недапушчэнні закрыцця ЛДАіС распачаў прызначаны ў кастрычніку 1963 года на Ленінградскую кафедру мітрапаліт Нікадзім (Ротаў). Будучы старшынёй АЗЦС, ён стаў энергічна ўключаць Акадэмію ў міжнародную дзейнасць: сюды зачасцілі замежныя дэлегацыі, прафесары сталі актыўна наведваць замежныя сімпозіумы. Ведаючы пра ярка выяўленыя сімпатыі М. С. Хрушчова да афрыканскіх краінаў, што набывалі незалежнасць, мітрапаліт змог запрасіць на вучобу 7 афрыканцаў з Уганды і Кеніі. У 1965 годзе, паводле рашэння Свяцейшага Сінода, пры ЛДАіС быў заснаваны Факультэт афрыканскай хрысціянскай моладзі, ператвораны потым у Факультэт замежных студэнтаў. У 1960–ыя гады пачаў дзейнічаць рэгенцкі гурток для выхаванцаў семінарыі і студэнтаў Акадэміі. З 1967 года Савет Акадэміі на чале з рэктарам епіскапам Міхаілам (Мудзюгіным) пастанавіў рэгенцкі гурток ў далейшым называць рэгенцкім класам і правесці першы набор слухачоў з ліку навучэнцаў Духоўных школ. Заняткі пачаліся 1 снежня 1967 года (у далейшым навучальны год пачынаўся з другога семестра). На чале рэгенцкага класа быў пастаўлены заслужаны прафесар М. Д. Успенскі. У 1979 годзе пры мітрапаліце Ленінградскім і Наўгародскім Антоніі (Мельнікаў) адбыўся першы набор у Рэгенцкі клас, куды з гэтага часу прымаліся дзяўчаты і жанчыны. У 1983 годзе Рэгенцкі клас быў ператвораны ў Рэгенцкае аддзяленне. У 1990 годзе выходзіў «Вестник Ленинградской духовной академии», у 1991 годзе часопіс вярнуў сваю старую назву — «Христианское чтение». Са снежня 1995 года Санкт-Пецярбургскія духоўныя акадэмія і семінарыя знаходзяцца пад архіпастырскім акармленнем мітрапаліта Санкт-Пецярбургскага і Ладажскага Уладзіміра (Катлярова), выпускніка Акадэміі 1958 года, былога пры ёй прафесарскім стыпендыятам, а потым выкладчыкам. У 1996 годзе Санкт-Пецярбургскія духоўныя акадэмія і семінарыя адзначалі 275–годдзе заснавання і 50–годдзе свайго адраджэння. У 1997 годзе было заснаванае Іканапіснае аддзяленне. У 2001 годзе адбыўся яго першы выпуск. Першапачаткова іканапіснае аддзяленне месцілася ў некалькіх пакоях будынка побач з Акадэміяй, у якім размяшчаецца свецкі інтэрнат. Потым, пасля рамонту, аддзяленне перамясцілася ў суседні перададзены Акадэміі двухпавярховы корпус.

У 1998 годзе ў СПбДАіС пачаўся працэс рэфармавання — пераход на новую сістэму духоўнай адукацыі. Семінарыя была ператворана ў бакалаўрыят з 4–гадовым цыклам, акадэмія — у магістратуру, тэрмін навучання ў якой скараціўся да 2–х гадоў, а таксама была створана аспірантура, тэрмін навучання ў якой вагаецца ад трох да пяці гадоў. Дадзеная адукацыйная мадэль абапіраецца на сістэму адукацыі, прынятую ў ВНУ, уключаючы ў т. л. Балонскі працэс. У канцы навучання на бакалаўрыяце студэнты абараняюць дыпломную працу, магістранты — магістарскую дысертацыю, а аспіранты — кандыдацкую дысертацыю. Акрамя вочнага навучання ажыццяўляецца прыём на завочнае аддзяленне бакалаўрыяту і магістратуры. Для завочнага аддзялення бакалаўрыяту ўведзена сістэма дыстанцыйнага навучання.

У 2002 годзе Рэгенцкае аддзяленне атрымала свой асобны двухпавярховы будынак на тэрыторыі акадэміі.

У 2006 годзе Санкт-Пецярбургскія духоўныя школы адзначалі 285–годдзе ад заснавання і 60–годдзе свайго адраджэння. З моманту свайго адраджэння ў 1946 годзе Духоўныя школы далі Царкве звыш двух тысяч свяшчэннаслужыцеляў, з якіх каля шасцісот — са ступенню кандыдата багаслоўя.

У жніўні 2010 года Санкт-Пецярбургская духоўная акадэмія атрымала дзяржаўную ліцэнзію на ажыццяўленне адукацыйнай праграмы па спецыяльнасці «Тэалогія» (031900) вышэйшай прафесійнай адукацыі.

Акадэмія ў нашы дні

У 2013 годзе Санкт-Пецярбургская акадэмія прайшла атэстацыйную праверку Вучэбнага Камітэта Рускай Праваслаўнай Царквы. Паводле яе вынікаў акадэмія ўвайшла ў лік лепшых навучальных устаноў Рускай Царквы, па шэрагу паказчыкаў заняўшы першае месца. 29 лістапада 2013 года ў жыцці Духоўнай акадэміі адбылася важная і доўгачаканая падзея — падпісанне акта аб перадачы Санкт-Пецярбургскай духоўнай акадэміі на правах бязвыплатнага і бестэрміновага карыстання яе гістарычнага будынка, барацьба за вяртанне якога ішла каля 20 гадоў — з 1993 года. Першы ў навейшай гісторыі вучэбны занятак у гістарычным будынку — аспіранцкі семінар царкоўна–практычнага аддзялення, адбыўся 12 лютага 2014 года. У гэты ж час быў пачаты працэс падрыхтоўкі да перадачы духоўным школам гістарычнага корпуса бібліятэкі Санкт-Пецярбургскай акадэміі (набярэжная Абводнага канала, 13), пабудаванай у 1882 годзе.

18 снежня 2016 гады кіраўнік Федэральнай службы па наглядзе ў сферы адукацыі і навукі С. С. Краўцоў уручыў Найсвяцейшаму Патрыярху Маскоўскаму і ўсяе Русі Кірылу пасведчанне аб дзяржаўнай акрэдытацыі адукацыйнай дзейнасці духоўнай адукацыйнай арганізацыі вышэйшай адукацыі «Санкт-Пецярбургская Духоўная Акадэмія Рускай Праваслаўнай Царквы»

Сучасныя структура і статус

У Духоўнай Акадэміі ў агульнай колькасці навучаюцца больш за 900 студэнтаў і аспірантаў. У склад прафесарска–выкладчыцкай карпарацыі ўваходзіць амаль 100 членаў, сярод якіх шмат прафесараў і выкладчыкаў вядучых свецкіх ВНУ Санкт-Пецярбурга — Санкт-Пецярбургскага дзяржаўнага ўніверсітэта, Расійскага дзяржаўнага педагагічнага ўніверсітэта імя Герцэна, Акадэміі паслядыпломнай педагагічнай адукацыі і іншых<.

Санкт-Пецярбургскія Духоўныя школы ўключаюць:

• Аспірантуру.
• Магістратуру — навукова–багаслоўскі, адукацыйны і даследчы цэнтр, які ажыццяўляе падрыхтоўку святароў, выкладчыкаў духоўных навучальных устаноў, царкоўных навукоўцаў і іншых спецыялістаў вышэйшай навуковай кваліфікацыі ў галіне праваслаўнага багаслоўя па праграмах аспірантуры і дактарантуры. У акадэміі існуюць наступныя формы навучання: вочная (стацыянарная) і экстэрнат (завочная). Нарматыўны тэрмін асваення праграмы па вочнай форме навучання — 2 гады, па завочнай — 2 гады. Маюцца некалькі аддзяленняў — біблейскае, багаслоўскае, царкоўна–практычнае і царкоўна–гістарычнае.
• Бакалаўрыят — вышэйшая духоўная навучальная ўстанова, якая ажыццяўляе падрыхтоўку святароў, а таксама царкоўнаслужыцеляў і царкоўных спецыялістаў. На бакалаўрыяце існуюць наступныя формы навучання: вочная (стацыянарная) і экстэрнат (завочная). Нарматыўны тэрмін асваення праграмы — 4 гады.
• Рэгенцкае аддзяленне — сярэдняя спецыяльная навучальная ўстанова, якая рыхтуе рэгентаў. Экстэрнату, вячэрняга і завочнага навучання Рэгенцкая аддзяленне не мае. Тэрмін навучання — 4 гады. На аддзяленні навучаюцца каля 90 навучэнцаў.
• Іканапіснае аддзяленне — спецыяльная духоўная навучальная ўстанова Маскоўскага Патрыярхата, якая рыхтуе іканапісцаў для Рускай Праваслаўнай Царквы. Тэрмін навучання — 4 гады.
• Факультэт замежных студэнтаў — падрыхтоўка студэнтаў як па індывідуальных праграмах, якія прадугледжваюць, у тым ліку, паглыбленае вывучэнне рускай мовы, так і па агульных праграмах Акадэміі, Семінарыі, а таксама рэгенцкага або іканапіснага аддзялення. У цяперашні час на факультэце навучаюцца студэнты з Босніі і Герцагавіны, Германіі, Грэцыі, Кітая, Літвы, Македоніі, Нідэрландаў, Польшчы, Сербіі, Тайланда, Фінляндыі, Чарнагорыі, Швецыі, Эстоніі, Нарвегіі.
• Кафедры Духоўнай акадэміі: біблеістыкі, багаслоўя (у тым ліку дагматыка, патралогія, апалагетыка, сектазнаўства), царкоўнай гісторыі, царкоўна–практычных дысцыплін (літургіка, гамілетыка, кананічнае права), старажытных моў, замежных моў.
• Факультэты: багаслоўска–пастырскі і царкоўных мастацтваў.

Адміністрацыя

Як правапераемніца Петраградскай Духоўнай Акадэміі, закрытай у 1918 годзе, Акадэмія існуе пад начальніцкім наглядам Патрыярха Маскоўскага і ўсяе Русі, што ажыццяўляецца праз Навучальны камітэт Маскоўскай Патрыярхіі. Праграмы выкладаемых курсаў і адукацыйныя стандарты зацвярджаюцца Свяшчэнным Сінодам Рускай праваслаўнай царквы і Навучальным Камітэтам. Кананічны нагляд за дзейнасцю Акадэміі, якая знаходзіцца на тэрыторыі Санкт-Пецярбургскай епархіі, і духоўны клопат пра яе настаўнікаў і выхаванцаў ажыццяўляе кіруючы архірэй — мітрапаліт Санкт-Пецярбургскі і Ладажскі Варсанофій (Судакоў). Рэктар — епіскап Пецяргофскі, вікарый Санкт-Пецярбургскай епархіі, Серафім (Амельчанкаў) — непасрэдны кіраўнік Акадэміі; узначальвае яе Вучоны савет. Пры рэктары дзейнічаюць дарадчыя органы: Адміністрацыйны савет і выхаваўчая нарада. Рэктар прызначаецца Свяшчэнным Сінодам Рускай праваслаўнай царквы па сумесным прадстаўленні кіруючага архірэя і Вучэбнага камітэта. Вучоны савет Акадэміі разглядае асноўныя пытанні акадэмічнага жыцця; прысуджае вучоныя ступені кандыдата багаслоўя і доктара багаслоўя, царкоўнай гісторыі і царкоўнага права, а таксама званне дацэнта, прафесара, заслужанага прафесара і ганаровага члена Акадэміі. Права зацвярджэння часопісаў Вучонага савета належыць мітрапаліту Санкт-Пецярбургскаму і Ладажскаму. Сцвярджае прысуджэнне вучоных ступеняў і званняў патрыярх Маскоўскі і ўсяе Русі.

Асаблівыя даты і святы

У Акадэміі ёсць тры храма: апостала і евангеліста Іаана Багаслова, Успення Прасвятой Багародзіцы і Дванаццаці апосталаў (у гістарычным будынку Санкт-Пецярбургскай Духоўнай Акадэміі). Прастольнае свята храма св. ап. і ев. Іаана Багаслова і днямі гадавых актаў Санкт-Пецярбургскіх духоўных школ з'яўляюцца:

• Дні памяці святога апостала і евангеліста Іаана Багаслова: 9 (21) мая і 26 верасня (9 кастрычніка);
• Свята Абраза Божай Маці «Знаменне» — 10 снежня (27 лістапада).

Пасадныя святы двух іншых храмаў здзяйсняюцца па–за навучальным часам:

• Успення Прасвятой Багародзіцы 15 жніўня (28 жніўня);
• Сабор Дванаццаці апосталаў 30 чэрвеня (13 ліпеня);

На восенскае свята апостала Іаана здзяйсняецца Актавы дзень — галоўнае свята Акадэміі. Традыцыйна, навучальны год у Акадэміі пачынаецца Боскай Літургіяй 1 верасня, а выпуск адбываецца ў сярэдзіне чэрвеня кожнага года.

Персаналіі Акадэміі

З рэктараў і выкладчыкаў Аляксандра-Неўскай семінарыі (у 1788–1797 — Галоўнай семінарыі, у 1797–1809 — Аляксандра-Неўскай Акадэміі) найбольш вядомыя: Гаўрыла (Крамянецкі) (мітрапаліт Кіеўскі, † 1783), Веніямін (Краснапеўкаў) — аўтар «Новай скрыжалі »(† 1811), Амвросій (Зерціс–Каменскі) († 1771), Арсеній (Верашчагін) († 1779), Мікалай Музоўскі († 1848), вядомыя прапаведнікі Анастасій (Братаноўскі), архіепіскап Феафілакт (Русанаў) і іераманах Філарэт ( Драздоў), пасля мітрапаліт Маскоўскі; у ліку вучняў і потым прэфектаў — M. M. Сперанскі, прафесар Яўген (Балхавіцінаў) (мітрапаліт Кіеўскі, † 1837).

Рэктары Санкт-Пецярбургскай / Петраградскай / Ленінградскай духоўнай акадэміі

• архімандрыт Яўграф (Музалеўскі-Платонаў) (4 (16) лютага — 11 (23) лістапада 1809)
• архімандрыт Сергій (Крылоў-Платонаў) (7 (19) студзеня 1810 — 3 (15) сакавіка 1812)
• епіскап Філарет (Драздоў) (11 (23) сакавіка 1812 — 13 (25) сакавіка 1819)
• епіскап Рыгор (Поснікаў) (2 (14) мая 1819 — 4 (16) студзеня 1826)
• архімандрыт Іаан (Дабразракаў) (30 студзеня (11 лютага) 1826 — 5 (17) жніўня 1830)
• архімандрыт Смарагд (Крыжаноўскі) (27 жніўня (8 верасня) 1830 — 20 верасня (2 кастрычніка) 1831)
• архімандрыт Венедыкт (Грыгаровіч) (4 (16) лістапада 1831 — 8 (20) чэрвеня 1833) (выхадзец з Рагачова)
• архімандрыт Віталь (Шчэпетаў) (8 (20) чэрвеня 1833 — чэрвень 1837 )
• архімандрыт Мікалай (Дабрахотаў) (5 (17) ліпеня 1837 — красавік 1841)
• епіскап Афанасій (Драздоў) (21 красавіка (3 мая) 1841 — 13 (25) студзеня 1847)
• епіскап Яўсевій (Арлінскі) (17 (29) студзеня 1847 — 19 (31) снежня 1850)
• епіскап Макарый (Булгакаў) (20 снежня 1850 (1 студзеня 1851) — 1 (13) мая 1857)
• архімандрыт Феафан (Говараў) (13 (25) чэрвеня 1857 — 9 (21) мая 1859)
• епіскап Нектарый (Надзеждін) (17 (29) ліпеня 1859 — 29 верасня (11 кастрычніка) 1860)
• архімандрыт Іаннікій (Руднеў) (5 (17) кастрычніка 1860 — 13 (25) студзеня 1864)
• епіскап Іаан (Сакалоў) (17 (29) студзеня 1864 — 9 (21) лістапада 18669 (21) лістапада 1866)
• протапрэсвітэр Іаан Янышаў (29 лістапада (11 снежня) 1866 — 19 (31) кастрычніка 1883)
• епіскап Арсеній (Бранцаў) (22 кастрычніка (3 лістапада) 1883 — 28 сакавіка (9 красавіка) 1887
• епіскап Антоній (Вадкоўскі) (15 (27) красавіка 1887 — 24 кастрычніка (5 лістапада) 1892)
• епіскап Барыс (Плотнікаў)) (30 кастрычніка (12 лістапада) 1892 — 2 (14) снежня 1893)
• епіскап Нікандр (Малчанаў) (13 (25) снежня 1893 — 23 жніўня (4 верасня) 1895)
• епіскап Іаан (Кратыраў) (31 жніўня (12 верасня) 1895 — 16 (28) студзеня 1899)
• епіскап Барыс (Плотнікаў) (17 лютага (1 сакавіка) 1899 — 20 студзеня (2 лютага) 1901)
• епіскап Сергій (Страгародскі) (24 студзеня (6 лютага) 1901 — 15 (28) кастрычніка 1905)
• епіскап Сергій (Ціхаміраў) (15 (28) кастрычніка 1905 — 21 сакавіка (2 красавіка) 1908)
• епіскап Феафан (Быстроў) (4 (17) лютага 1909 — 19 19 кастрычніка (1 лістапада) 1910)
• епіскап Георгій (Ярашэўскі) (9 (22) лістапада 1910 — 13 (26) мая 1913)
• епіскап Анастасій (Аляксандраў) (30 мая (12 чэрвеня) 1913 —  (23) чэрвеня 1918)
• протаіерэй Ісідор (Богаяўленскі) (1 верасня 1946 — 22 чэрвеня 1947)
• протаіерэй Аляксандр Аляксандравіч Осіпаў (выконваючы абавязкі) 1947 — 1948
• епіскап Сімеон (Бычкоў) (20 красавіка 1948 — 30 чэрвеня 1952)
• протаіерэй Міхаіл Сперанскі (21 ліпеня 1952 — 16 жніўня 1966)
• епіскап Міхаіл (Мудзюгін) (16 жніўня 1966 — 30 ліпеня 1968)
• епіскап Герман (Цімафееў) (28 лістапада 1968 — 25 чэрвеня 1970)
• епіскап Мелітон (Салаўёў) (25 чэрвеня 1970 — 26 снежня 1974)
• архіепіскап Кірыл (Гундзяеў) (26 снежня 1974 — 26 снежня 1984)
• архімандрыт Мануіл (Паўлаў) (выконваючы абавязкі) 29 снежня 1984 — 2 сакавіка 1986
• протаіерэй Мікалай Гундзяеў (выконваючы абавязкі) 2—15 сакавіка 1986, 15 сакавіка 1986 — 22 чэрвеня 1987
• протаіерэй Уладзімір Сарокін (выконваючы абавязкі) з 22 чэрвеня 1987, 21 жніўня 1987 — 12 жніўня 1992
• протаіерэй Васіль Іванавіч Стойкаў (выконваючы абавязкі) (12 жніўня 1992 — 19 ліпеня 1993, 19 ліпеня 1993 — 17 ліпеня 1996)
• архіепіскап Канстанцін (Гаранаў) (17 ліпеня 1996 — 6 кастрычніка 2008)
• архіепіскап Амвросій (Ермакоў) (6 кастрычніка 2008 — 14 ліпеня 2018)
• епіскап Серафім (Амельчанкаў) (14 ліпеня 2018 — 9 ліпеня 2019)
• епіскап Сілуан (Нікіцін) (p 9 ліпеня 2019)

Кананізаваныя выпускнікі

• Іаан Кранштацкі (1829—1909) — рускі праведны, святар Рускай праваслаўнай царквы, правазнавец, духоўны пісьменнік, член Свяцейшага Сінода.
• Мікалай (Касаткін) (1836—1912) — епіскап Рускай праваслаўнай царквы; місіянер, заснавальнік Праваслаўнай царквы ў Японіі. Праслаўлены ў ліку святых як роўнаапостальны.
• Ціхан (Белавін) (1865—1925) — епіскап Рускай праваслаўнай царквы; з 21 лістапада (4 снежня) 1917 года Патрыярх Маскоўскі і ўсяе Русі, першы пасля аднаўлення патрыяршаства ў Расіі.

Пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі многія выпускнікі Санкт-Пецярбургскай акадэміі прынялі на сябе пакутніцкі вянок. Сярод найбольш вядомых свяшчэннамучанікаў — мітрапаліт Петраградскі і Гдоўскі Веніямін (Казанскі), мітрапаліт Казанскі Кірыл (Смірноў), протаіерэі Іаан Качураў, Уладзімір Лазіна–Лазінскі і Філосаф Арнацкі.

Будынкі

На манастырскай выспе ёсць шэраг будынкаў, якія гістарычна належалі Санкт-Пецярбургскім духоўным школам:

Набярэжная Абводнага канала 7

• Будынак Духоўнай акадэміі (набярэжная Абводнага канала, 7). У 1811 годзе праект будынка Акадэміі прапанаваў А. Я. Штауберт, але ажыццявіць яго не ўдалося. Сучасны будынак быў пабудаваны ў 1817—1821 гадах па праекце Л. Руска і Дж. Кварэнгі, аздабленнем кіраваў І. І. Шарлемань. У 1881—1882 гадах будынак быў пашыраны па праекце архітэктара Г. І. Карпава. У 1915 годзе для студэнтаў побач з Акадэмічным храмам было вырашана выбудаваць новы інтэрнат, аднак па прычыне недахопу сродкаў гэта не было ажыццёўлена. У 1918 годзе будынак быў перададзены прытулку для дэфектыўных дзяцей, а пад канец 1927 года — паўночнаму факультэту Усходняга інстытута. Потым ён доўгі час быў заняты Індустрыяльна–педагагічным тэхнікумам і Інстытутам павышэння кваліфікацыі работнікаў прафтэхадукацыі. Цяпер яго займае Каледж фізічнай культуры і спорту, эканомікі і тэхналогіі. У акадэмічным храме Дванаццаці апосталаў размешчаны спартзал. Складаны працэс вяртання будынка першапачатковага ўладальніку пачаўся толькі ў 1993 годзе і завяршыўся ў 2014 годзе. Будынак чакае рэстаўрацыя і пераабсталяванне пад патрэбы Духоўнай акадэміі.

Набярэжная Абводнага канала 17

• Будынак Духоўнай семінарыі (набярэжная Абводнага канала, 17). З 1827 года ўздымалася пытанне аб пабудове, «у выглядзе замка або манастыра», уласнага будынка для семінарыі, але распрацаваны двума гадамі пазней праект В. П. Пятрова застаўся на паперы. Трохпавярховы з пілястрамі будынак быў закладзены па праекце сінадальнага архітэктара А. Ф. Шчадрына 24 ліпеня (5 жніўня) 1838 г. мітрапалітам Грузіі Іонай і асвечаны разам з храмам, размешчаным на другім паверсе, 26 верасня (8 кастрычніка) 1841 г. мітрапалітам Кіеўскім Філарэтам. У 1886—1887 гадах па цэнтры будынка, па праекце сінадальнага архітэктара Н. Н. Маркава, была з двара зробленая трохпавярховая прыбудова, куды на верхні паверх перамясцілі храм. З 1945 года тут былі размешчаны Духоўныя школы, аднак толькі ў адной палове будынка (іншая вернутая ў 1987 годзе).
• Будынак Аляксандра-Неўскага Антоніеўскага духоўнага вучылішча (набярэжная Абводнага канала, 9).
• Корпус Бібліятэкі Духоўнай акадэміі (набярэжная Абводнага канала, 13). Выбудаваны ў 1882 годзе пад кіраўніцтвам архітэктара. Д. В. Люшына. Па стане на 2014 год памяшканні будынка належаць розным установам, уключаючы Расійскую нацыянальную бібліятэку. Пачаты працэс падрыхтоўкі да перадачы корпуса Духоўным школам.

Гл. таксама

• Славяна-грэка-лацінская акадэмія
• Маскоўская духоўная акадэмія
• Кіеўская духоўная акадэмія
• Казанская духоўная акадэмія
• Спіс сінадальных устаноў Рускай праваслаўнай царквы

Літаратура

• Духовно-учебные заведения (руск.) // Энцыклапедычны слоўнік Бракгаўза і Эфрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907
• Барсов Н. И. «Академии духовные православные» (руск.) // Энцыклапедычны слоўнік Бракгаўза і Эфрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907
• Чистович И. А. «История Санкт-Петербургской духовной академии» (руск.) — СПб.: в Тип. Якова Трея, 1857. - [8], 458, IV с.
• Чистович И. А. «Санкт-Петербургская духовная академия за последние 30 лет (1858—1888 гг.)» (руск.) — СПб.: Синод. тип., 1889. - 402 с.
• Родосский А. С. Биографический словарь студентов первых XXVIII-ми курсов С.-Петербургской духовной академии: 1814—1869 гг. (руск.) — СПб., 1907. — 552 с.
• Ростиславов И. Санкт-Петербургская духовная академия до графа Протасова // Вестник Европы. (руск.) — 1872
• Ростиславов И. Санкт-Петербургская духовная академия при графе Протасове // Вестник Европы. (руск.) — 1883
• Семидесятипятилетний юбилей Петербургской духовной академии (руск.) // Исторический вестник, 1884. — Т. 16. — № 4. — С. 235
• ПРЕЕМСТВО Вера и служение Санкт-Петербургской Духовной Академии и Семинарии (руск.) — СПб., 2007
• Шкаровский М. В. «Санкт-Петербургские (Ленинградские) духовные школы во 2-й половине XX — начале XXI века» (руск.) // Вестник церковной истории. (руск.) — 2008. — № 4(12). — С. 171—210
• Ходаковская О. И., А. А. Бовкало Ленинградская (Санкт-Петербургская) православная духовная академия. Профессора и преподаватели. 1946—1996. Биографический справочник. (руск.) — СПб., 2011
• Берташ А., свящ., Галкин А. Семинарский храм Санкт-Петербургской духовной академии. (руск.) — СПб., 2012.
• Ванчугов В. В. Первый историк русской философии: Архимандрит Гавриил и его время. (руск.) — М.: Мир философии, 2015. — 752 с. — (Русская философия). — ISBN 978-5-9906502-0-6

Спасылкі

• Афіцыйны сайт СПбДА Архівавана 3 красавіка 2019.
• Відэаканал на YouTube
• Група ВКонтакте(недаступная спасылка)
• Старонка на Instagram
• Старонка на Flickr
• Старонка на афіцыйным сайте Санкт-Петярбургскай мітраполіі